Iankim keŋ kʋ'ʋlʋmin la

Burnkina Faso

Di yinɛ Wikipiidia
Burnkina Faso
sovereign state, landlocked country, country
Part ofWest Africa Dɛmisim gbɛlima
Inception1960 Dɛmisim gbɛlima
Official nameBurkina Faso, Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Native labelBurkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Official languageMooré, Bissa, Dioula Dɛmisim gbɛlima
AnthemUne Seule Nuit Dɛmisim gbɛlima
Cultureculture of Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Motto textUnity–Progress–Justice, Единство - прогрес - справедливост, Unité–Progrès–Justice, Unidad–Progreso–Justicia, Undod – Cynnydd – Cyfiawnder Dɛmisim gbɛlima
ContinentAfrica Dɛmisim gbɛlima
CountryBurnkina Faso Dɛmisim gbɛlima
CapitalOuagadougou Dɛmisim gbɛlima
Located in time zoneUTC±00:00, Africa/Ouagadougou Dɛmisim gbɛlima
Located in/on physical featureWest Africa Dɛmisim gbɛlima
Coordinate location12°16′0″N 2°4′0″W Dɛmisim gbɛlima
Coordinates of easternmost point11°54′1″N 2°24′15″E Dɛmisim gbɛlima
Coordinates of northernmost point15°4′48″N 0°28′12″W Dɛmisim gbɛlima
Coordinates of southernmost point9°24′39″N 2°46′3″W Dɛmisim gbɛlima
Coordinates of westernmost point10°25′51″N 5°30′47″W Dɛmisim gbɛlima
Highest pointMount Tenakourou Dɛmisim gbɛlima
Lowest pointBlack Volta Dɛmisim gbɛlima
Basic form of governmentrepublic, military junta Dɛmisim gbɛlima
Office held by head of statePresident of Burkina Faso, military leader Dɛmisim gbɛlima
Head of stateIbrahim Traoré Dɛmisim gbɛlima
Office held by head of governmentPrime Minister of Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Head of governmentApollinaire Joachim Kyélem de Tambèla Dɛmisim gbɛlima
Executive bodyPatriotic Movement for Safeguard and Restoration Dɛmisim gbɛlima
Legislative bodyNational Assembly of Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Central bankCentral Bank of West African States Dɛmisim gbɛlima
CurrencyWest African CFA franc Dɛmisim gbɛlima
Twinned administrative bodyAllier, Bacău, Kōnan Dɛmisim gbɛlima
Driving sideright Dɛmisim gbɛlima
Electrical plug typeEuroplug, Type E Dɛmisim gbɛlima
ReplacesRepublic of Upper Volta, French West Africa, Emirate of Liptako Dɛmisim gbɛlima
Studied byBurkina Faso studies Dɛmisim gbɛlima
Official websitehttps://www.gouvernement.gov.bf/accueil Dɛmisim gbɛlima
HashtagBurkinaFaso Dɛmisim gbɛlima
Top-level Internet domain.bf Dɛmisim gbɛlima
Flagflag of Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Coat of armscoat of arms of Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Geography of topicgeography of Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Has characteristicpartly free country Dɛmisim gbɛlima
History of topichistory of Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Open data portalOpen Data Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Economy of topiceconomy of Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Demographics of topicdemographics of Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Mobile country code613 Dɛmisim gbɛlima
Telephone country code+226 Dɛmisim gbɛlima
Emergency phone number112, 17, 18 Dɛmisim gbɛlima
Licence plate codeBF Dɛmisim gbɛlima
Maritime identification digits633 Dɛmisim gbɛlima
Unicode character🇧🇫 Dɛmisim gbɛlima
Category for maps or plansCategory:Maps of Burkina Faso Dɛmisim gbɛlima
Map

Burkina Faso[1] anɛ teŋ kanɛ bɛ West Africa sʋ’ʋlim kpɛla.[2] Burkina Faso tɔndnɛ titɔndis nɛ Mali, Niger, Benin, Togo, Ghana nɛ Ivory Cost. Burkina Faso mɔr paalʋ ka di labisim na aan wʋʋ (1958-1984) saŋa. Ba da maaligim pʋdi li ye Burkina Faso saŋa kan ka Thomas Sankara da aan gɔmmina la, ka buon Burkina dim la ye Burkinabe, ka ba teŋ tita’ar an Ouaqadouqou. Bʋʋd kanɛ zu’oe Burkina Faso paam anɛ Mosi, banɛ zin’in ani 11th and 13th centries sa. Mosi nwa mɔr sʋ’ʋlim bɛda wʋʋ Ouagadougou, Tenkodogo nɛ Yatenga. French da colonized ba paas French West Africa sʋ’ʋlim ,1896 saŋa. Upper Volta nwa da paami ba mɛŋ yi ba French Colony 1960 saŋa, ka Maurice Yameogo aan ba gɔmmina. Din nyaŋ la coups nam bɛdigʋ paad teŋ din yi 1966,1980,1982,1983,1987, ka nam ayisa 2022. Ka din nɔk 1989,2015,nɛ 2023, ba da mɔɔ coup yɛla paam ka di pʋ tʋm. Thomas Sankara, da ki’ilim teŋ la gɔmmina yinɛ coup ni,1983 saŋa amaa o da tʋm ya, ka on da mɔɔd ye o maal bʋn si’aba la sieba anɛ, sakʋr yɛla, alɛbis teŋ tisi ba dim, amʋg biig tis sid, nɛ yɛla bɛdigʋ. Thomas Sankara da anɛ gɔmmina keŋ paae 1987. Blaise Compaore yis o nɛ coup mɛn ka ki’ilim gɔmmina keŋ paae 2014. Captain Ibrahim Traore da yis Paul -Henri Sandaoge Damiba nɛ coup bɛ wadis awai la dabis piistan daar, 2022 ka aan gɔmmina nannanna tis Burkina Faso. Burkina Faso anɛ teŋ yinne kanɛ ka ba teŋ maalʋg bɛ nyaŋ pamm. Kɔbig pʋʋgʋn ba nidib wʋʋ 63.8% anɛ mɔɔn ka 26.3 aan Akiristo biis. Ba mɔr pian’ad kɔn’ɔb-kɔn’ɔb wʋu piisyʋobʋ. French da aan ba pian’ʋk kanɛ ka mɔri tʋm bɛ gɔmma tʋʋma lʋga ni wʋsa ka yʋʋn da paas English ye di tʋm bɛ ba gɔmma tʋʋma zin;’insin 2024 la ni. Burkina Faso da yis o mɛŋ yi dinɛ anɛ ECOWAS nɛ Africa Union ni.

Republic of Upper Volta da paam yʋʋr paal kanɛ an Burkina Faso burinya nya'aŋ nwadig daba anaasi daar, 1984 saŋa. Burkina nɛ Faso la yis pian’ad kɔn’ɔb-kɔn’ɔb ni na. Burkina yinɛ moore ka di gbin’e aan ye sapii, ka Faso mɛ yi dyula pian’ad ka di gbin’ɛ mɛ aan ye m saam teŋ.

Burkina Faso lʋgir kanɛ ka ba buon ye Northwestern la da anɛ zin’ig kanɛ ka tɔn’ɔs la’asid. Nwasa nan kpɛlim bɛ Burkina kati wae ban pʋ gban’e saŋ kanɛ kimm ka Mosi ken Burnkina sʋ’ʋlim naa. Sieba ye yiiga Mosi da paae Burnkina na 8th to 11th century di’e mɔɔm dɔlne mɔɔm pʋʋsim. Ka Samo nam mɛ keen 15th century, ka Dogon mɛ keena bɛ north and northwest sʋ’ʋlim ti paae 15th to 16th century ka bʋʋdi nam bɛdigʋ yʋʋn kena.

Europeans la da keena la ba soiganam da mɔɔ ye ba faarn dinɛ ka ti buon ye Burnkina Faso zina zin’in sieba. Burnkina Faso anɛ zin’ig kanɛ ka French colony da kpen 1896 saŋa sa. Franco-British Convention of 14 june, 1898 da maal Burnkina Faso titɔndis. Ba pian’ad nɛ ba zamisug wʋsa da anɛ French pian’ad. Ba zamisug zin’ig da bɛnɛ Dakar. Saŋakan la teŋidim la, da namisidnɛ hali, teŋim biig da kʋ nya’aŋɛ pi’ig tiig wɛla teŋin di’e ka yɛt ye o maal si’ela.

Maurice Yameogo anɛ da yiiga gɔmmina tis Upper Volta, da gɔs gbananam kati wae ba da di’e ba mɛŋ 1960 la yɛla. Ba da nam Republic of Upper Volta(French: Republic de Haute_Volta bɛnɛ Burinya wadig la dabis piiga nɛ yinne daar, 1958 ka buoli di ye self-governing colony ka di bɛnɛ French Community sʋ’ʋlim. Ba da pud zin’ig la ye Upper Volta ka di yinɛ din bɛ zin’ig si’a la yɛla. Kɔlis banɛ da bɛ anina da anɛ kɔlisa atan, banɛ aan, White, Black nɛ Red Volta. Kɔlis bama aanlisim la aan dinɛ da bɛ, ba teŋ la Flag la ni. 1960 saŋa la ka ba yʋʋn da sʋ’oe ba mɛŋ ka pʋ lɛn bɛ French dim banɛ colonized b ani ya’asa. Din nyaŋ la Maurice Yameogo da tuongat tis Voltalic Democratic Union(VDU)

Lamizana’s rules and multiples coup Soogianam da yis Yameogo ka di’e kʋk la tis Lt. Col. Sangoule Lamizana 1966 saŋa la. Soogianam nwa da bɛ na’am la zugʋ paae yʋʋma anaasi. Voltans la da du’oe tiak wada ka di bas suor ye ba dim gɔmmina na’am la yʋʋma anaas-naas nɛ da maal nɛ burinya nyaŋ wadis ayɔpɔi la dabis piiga nɛ anaasi, yʋʋm tusir nɛ kɔbis wai nɛ piisyɔpɔi nɛ ayʋobʋ la ni(14th July,1976) ye di sʋŋ ka naae bɛɛ kad soogianam la ɛnti faan si’em la. Lamizana saŋa la aan saŋ kanɛ ka kɔ’ɔm da keen teŋ la zug nɛ teŋ banɛ da kpi’a ba la wʋsa. Lamizana da yʋʋn dɔlis teŋ la na’am wada ka ba lɛn gaaŋ o1978

Burnkina Faso (Din yi 1984)

[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Thomas Sankara da mɔr zi’elis paala keena, yʋʋm tusir nɛ kɔbis wai nɛ piisnii nɛ naasi,wadis Anni la dabis piiga nɛ anaasi daar, ye ba tiak teŋ la yʋur yi Upper Volta keŋ Burnkina Faso bɛɛ ban pʋdi li ye land of honest men. National Assembly da siaki Sankara zi’elʋg la bɛ yuum kan na wadis anii la daba anaasi daar.

Sankara da paas tuongatib bi’ela Africa sʋ’ʋlim nwa ni, da sin’ig dinɛ ka ti buon ye environmental protection a priority. O da pʋ siakid mɔɔg nyu’ob, a bas bunkɔbid ka gɔɔn yɔri-yɔri nɛ tiis nwaab yɛla. Yʋʋm tusir nɛ kɔbis wai nɛ piisnii nɛ ayɔpɔi, wadis piiga la ni dabis piiga nɛ anu daar, ka Thomas Sankara nɛ gɔmmina tʋmtʋnidib piiga nɛ ayi da kɔɔgi ba nyɔɔr dɔlis nɛ coupd’eta kanɛ ka Blaise Compaore nɛ o taaba da maal la.

  1. UK: /bəˌkiːnə ˈfæsəʊ/ bə-KEE-nə FASS-oh, US: /bərˌkiːnə ˈfɑːsoʊ/ bər-KEE-nə FAH-soh; Mossi: Burkĩna Faso [bùɾkĩná fà.só]; Fula: 𞤄𞤵𞤪𞤳𞤭𞤲𞤢 𞤊𞤢𞤧𞤮; Dyula: ߓߎߙߞߌߣߊ ߝߊߛߏ
  2. "Burkina Faso". The World Factbook (2025 ed.). Central Intelligence Agency. Retrieved 25 December 2023 (Archived 2023 edition.)