Freema Agyeman
Freema Agyeman (/ˈfriːmə ˈædʒɪmən/;[1] ba da dua o nɛ yʋʋm tʋsir, kɔbiswai nɛ pisyɔpɔi nɛ awai Dɔnwalig Nwadig la dabisim pisyi(20th March, 1979)[2] la nii maani o sini la nɛ English pian'adin. O kpa'am la paamʋg anɛ saŋkanɛ ka o tʋʋmid nɛɛ the Doctor's Companion Martha Jones bɛ BBC science fiction series Doctor who, yʋʋm tʋsir, nɛ ayɔpɔi la paae yʋʋm tʋsir nɛ piiga(2007 - 2010) la ni, ka di paae saŋasia yʋʋm tʋsir nɛ piiga nɛ anii la ni Torchwood(2018) ka lɛm di ya'an nɛ on da nwɛ' Crown Persecutor Alesha Phillips bɛ ITV Crime Procedural Law & Order: UK(2009-2012), Ananita Caphan bɛ Netflix science fiction drama scene8(2015 - 2018) nɛ Doctor Helen Sharpe bɛ NBC medical drama New Amsterdam(2018 - 2023). O mɛŋ TV da pɛɛsnɛ mile High(2005), Bizarre ER(2008), nɛ Dreamland(2023). Ba da nɔŋ o sininam gɔsʋ pamm pɛɛs North nɛ South (2015) nɛ da nya'ad taaba o sininam la yɛla, Eat Locals(2017), nɛ The Matrix Resurrection (2021).
O nyɔvʋr pin'ilʋg
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]Ba dʋ'aa Agyeman nɛ Hackney teŋin East London yʋʋm tʋsir, kɔbiswai nɛ pisyɔpɔi nɛ awai Dɔnwalig nwadig la ni dabisa pisyi(1979) la ni. Azar Azizian-Kohan ka ba du'a o nɛ yʋʋm tʋsir, kɔbiswai nɛ pisnaasi nɛ anii(1948) ka yi Iranian Kurdish, ka o saam Osei Agyeman anɛ Ghana nid. O dʋ'adib la da basnɛ taaba saŋkanɛ ka o biig la. Agyeman da mɔr taʋ kpɛɛm Leila nɛ o pitʋ Dominic.[3]
O ma da anɛ Muslim ka o saam an Christian Methodist pʋ'ʋsim la ni, Agyeman nɔbignɛ Roman Catholic pʋ'ʋsim la ni.[4] Agyeman da keŋɛ Our Lady's Convent RC High School la ni, Catholic school ka di bɛ Stamford Hill. Din nya'aŋ yʋʋm tʋsir kɔbiswai nɛ pisawai nɛ ayuobʋ (1996) la ni o keŋ Anna Scher Theater School in Islington, North London, zamis arts nɛ drama bɛ Middlesex University, ka naae yʋma tʋsa ayi(2000)[3] la ni. O da lɛm zamisnɛ Theatrical bɛ Radford University bɛ Virginia yʋʋm tʋsir, kɔbiswai nɛ piswai nɛ anii(1998) la ni hali ka pɛsigi ye tʋm sʋŋid ba ka an box-office assistant tis sakur biis la Diana malʋg ka ba da pʋ zan'sʋʋ.[5][6]
O Tʋʋma yɛla
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]Agyeman ni da sin'iŋi o siini la maalʋg la o da tiakʋ o dʋ'am yʋ'ʋr Frema, ka li aan o sini maalʋg yʋ'ʋr din na niŋsiem ka nidib namisid ye ba buolɛ.[7]
On da paam sʋŋir Martha Jones ni bɛ Doctor Who la, Agyeman kanɛ ka o yʋ'ʋr hali yi ka nidib mi' o la, o T V ni tʋʋma da anɛ Lola Wise dinɛ ka ba maligim gɔsi yɛla bɛ ITV soap opera Crossroads la ni. Ba da nɔk o nɛ pɛɛs gaansʋgʋ ayi ni pa'ala yɛɛ onɛ an Best Newcomer nɛ Sexiest Female yʋʋm tʋsa ayi nɛ atan'(2003) la saŋa dinɛ da anɛ British Soap Awards la.[8] Agyeman da lɛm pɛɛs nidib biela nwa' da sʋŋid ka ba tʋm bɛ TV series ka an BBC's long running medical drama Casualty, Sky one airline drama Mile High and ITV's police procedural The Bill, anina ka o yina mɔr itimanami a ayi. Yʋʋm tusa ayi nɛ anu(2005) o da di'em Mary Ogden dinɛ anɛ baalim kaseta sini kanɛ an ofisa bibi'a la.
Agyeman da maali o film Yʋʋm tusa ayi nɛ ayuobu(2006) la ni, di'emid Nana in the independent drama Rulers and dealers yʋʋm tusa ayi nɛ ayuobu(2006) la ni, dinɛ ka Stephen Lloyd Jackson da sɔbi li ka lɛm gɔsi li yɛla.[9]
Doctor Who and Torchwood
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]Tinami da nwɛ' dinɛ anɛ Adeola la, m dial Freema[Agyeman] babsia - fʋ ya'a gɔsɛɛ m sialʋ nɛ zin'isa ayi - ka mam sialʋ la nɔɔ ka nyɛ o ka o dɔl za'anɔɔrin la gat la, m data pʋm baŋ yɛɛ o na an onɛ na nyaŋi tʋm Tʋʋma la titʋa. On kpɛ'ɛna la mam data tɛn'ɛsnɛ yɛ mam gɔtnɛ Halle Berry English-style...
Graeme Harper[10]
Agyeman da tʋmnɛ Tʋʋma atan' bɛ yʋʋm tusa ayi nɛ ayuobu dinɛ anɛ series of Doctor Who. Yʋʋm tusa ayi nɛ anu sigir nwadig la ni dabisa pisyi nɛ anaasi la ni(24th June, 2005), o da di'em Sally Jacobs bɛ "The Christmas Invasion", amaa Anita Briem da di'e li tʋm bɔzugɔ onɛ da mɔri li ya'am bɛdigʋ ka li nar o nɛ on na maal sini la, dinɛ an "ice cool blinde".[11] Agyeman da lɛm kene na tʋmnɛ Esme nɛɛ Adeola Oshodi, bɛ "Rise of the Cybermen"/"The age of steel" nɛɛ "Army of Ghosts", nwɛnɛ din nar ye di dɔl siem. Esme da anɛ dinɛ ka ba yisʋ nyain yis naarin la,[12] amaa Agyeman da nyaŋi maali o din la tis Adeola. O da maal o sini yini dinɛ ta'al taaba yʋʋm tusa ayi nɛ anu, Samampiid nwadig920050 la ni. Ka screen la ni pa'al yee Adeola yʋʋm tusa ayi nɛ ayuobu (2006) Mɔraʋg nwadig la dabisir yinne la ni. Agyeman da zamisnɛ wa'a nɛ wief ban'ab, puadir nɛ sid kulig tʋʋma, nɛ di'emanam, ka li an soda yes ba nɛ da gɔsidi o sini maalʋg yɛla la da sʋŋid o sielnam bɛdigʋ.[13]
Banɛ da sʋŋidi maani o sininam la sʋnf da malisi o yɛla hali on zamisi maal o sininam tʋʋma kɔn'ɔbi atan' tituaa la zug, ka ba buolʋ lɛbna ka yɛlʋ yee onɛ bɛ banɛ ke paalim la na la ka o nini muoe nɛ sininam la maalʋg. O da lɛm maal sini yinne (ostensibly for an episode of Torchwood)[11] ka naam kɛ ka Tenth Doctor actor David Tennant naam kpansʋ gɔs. Tennant la da da nɔk sʋmalisim gbaʋŋɔ digil Agyeman za'anɔɔrin ka li da an dinɛ da sʋŋɔ ka o suunr ma'ae.[14] Ka ba da nam bi'esis onɛ na to di'e Billie Piper, ka nɔk Agyeman ka o tʋm nɛ Martha Jones bɛ yʋʋm tʋsa ayi nɛ ayuobu Mɔraʋg nwadig la dabisa anu daar(2006).[15]
Agyeman da keŋnɛ sininam maalʋg la'asʋg atan' la ni dinɛ an Doctor Who dinɛ bɛ yʋʋm tʋsa ayi nɛ ayɔpɔi(2007). Agyeman da sin'iŋnɛ o sininam la maalʋg dinɛ pɛɛs atan' la ni, yʋʋm tusa ayi nɛ ayuobu mʋtʋl nwadig(August 2006) la ka naae Vaala nwadig la yʋʋm tʋsa ayi nɛ ayɔpɔi(March 2007) la ni. O da maali o sini la nwɛnɛ medical sakur biig nɛ Martha bɛ yʋʋm tusa ayi nɛ ayɔpɔi Mɔraʋg nwadig la dabisim pistan' nɛ yinne(31st March 2007) la ni, o sini kanɛ da an ''Smith nɛ Joans''.[16]
Sini banɛ ka o maal
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]| Year | Title | Role | Notes |
|---|---|---|---|
| 2004 | Aisha the American | Shaheen | Short film |
| 2006 | Rulers and Dealers | Nana | |
| 2015 | North v South | Penny | |
| 2017 | Eat Locals | Angel | |
| 2021 | The Matrix Resurrections | Astra |
O televisinam
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]| Year | Title | Role | Notes |
|---|---|---|---|
| 2003 | Crossroads | Lola Wise | Unknown episodes |
| 2004 | Tɛmpilet:Sortname | Jenna Carter | Episode: "Condition Critical: Part 1" |
| Casualty@Holby City | Kate Hindley | Episode: "Casualty@Holby City: Part One" | |
| 2005 | Mile High | Girl No. 1 | Episode #2.26 |
| Silent Witness | Mary Ogden | Episode: "Choices: Part 1" | |
| 2006 | Tɛmpilet:Sortname | Shakira Washington | Episode: "Condition: Critical – Part 1 & 2" |
| Doctor Who | Adeola Oshodi | Episode: "Army of Ghosts" | |
| 2007–2008, 2010 | Martha Jones | Main cast (series 3–4), guest role (2010 special); 19 episodes | |
| 2007–2008 | Doctor Who Confidential | Herself | Recurring role |
| 2007 | Totally Doctor Who | 7 episodes | |
| Tɛmpilet:Sortname | Martha Jones (voice) | 13 episodes | |
| Tɛmpilet:Sortname | Herself | Episode #1.3 | |
| 2008 | Torchwood | Martha Jones | 3 episodes |
| Torchwood Declassified | Herself | 2 episodes | |
| Little Dorrit | Tattycoram | Miniseries; 8 episodes | |
| Survivors | Jenny Walsh | 2 episodes | |
| 2008–2010 | Bizarre ER | Herself | Narrator (series 1–3); 30 episodes |
| 2009–2012 | Law & Order: UK | Alesha Phillips | Main cast (series 1–3); 39 episodes |
| 2013–2015 | Tɛmpilet:Sortname | Larissa Loughlin | Main cast; 22 episodes |
| Old Jack's Boat | Shelly Periwinkle
Pearl the Mermaid |
Main cast (series 1); 12 episodes | |
| 2013 | Rubenesque | Trudy | One-off drama |
| 2015–2018 | Sense8 | Amanita Caplan | Main cast; 24 episodes |
| 2017 | Panorama | Narrator | Episode: "When Kids Abuse Kids" |
| 2018–2023 | New Amsterdam | Dr. Helen Sharpe | Main cast (season 1–4), guest role (season 5); 76 episodes |
| 2023 | Dreamland | Trish | Main cast; 6 episodes |
o yʋma nɛ o radio tʋʋma
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]| Year | Title | Role | Notes |
|---|---|---|---|
| 2007 | Tɛmpilet:Sortname | Narrator | Doctor Who audiobooks |
| Wetworld | |||
| Tɛmpilet:Sortname | |||
| 2008 | Martha in the Mirror | ||
| Lost Souls | Martha Jones | Full-cast Torchwood radio drama | |
| Tɛmpilet:Sortname | Narrator | Doctor Who audiobook | |
| 2014 | Six Degrees of Assassination | Ellen Townsend | Full-cast Audible audio drama |
| 2020 | Torchwood: Dissected | Martha Jones | Full-cast Torchwood audio drama |
| 2021 | The Year of Martha Jones | Full-cast Doctor Who audio drama boxset[17] |
O teata tʋʋma
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]| Year | Title | Role | Playwright | Notes | Tɛmpilet:Abbr |
|---|---|---|---|---|---|
| 2001–2002 | When Snow Falls | T | Chris Elwell | [18] | |
| 2001 | Twisted Roots | Anya Starr | Emily Nightingale[19] | [20] | |
| 2002 | Lords and Ladies | Elf Queen / Casanunda | Terry Pratchett | [21] | |
| 2008 | Doctor Who Prom | Herself (host) | — | Concert at the Royal Albert Hall | [22] |
| 2017 | Apologia | Claire | Alexi Kaye Campbell | [23] | |
| 2023 | God of Carnage | Véronique Vallon | Yasmina Reza | [24] | |
| 2024 | Romeo & Juliet | Nurse | William Shakespeare | Directed by Jamie Lloyd | [25] |
| White Rabbit Red Rabbit | Performer | Nassim Soleimanpur | One night only; Soho Place, London | [26] | |
| Twelfth Night | Olivia | William Shakespeare | Directed by Prasanna Puwanarajah | [27] | |
| 2025 | Much Ado About Nothing | Beatrice | [28] |
on di ya'an sieba nɛ bam tisʋ tʋʋmanam siem
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]| Year | Award | Category | Work | Result |
|---|---|---|---|---|
| 2003 | British Soap Awards | Best Newcomer | Crossroads | Tɛmpilet:Nominated |
| Sexiest Female | Tɛmpilet:Nominated | |||
| 2007 | Glamour Awards | Best Newcomer | Doctor Who | Won |
| Golden Nymph Awards | Outstanding Actress – Drama Series | Tɛmpilet:Nominated | ||
| TV Quick Awards | Best Actress | Tɛmpilet:Nominated | ||
| Screen Nation Film & TV Awards | Favourite Female TV Star | Won | ||
| 2009 | Music, Video and Screen Awards | Best UK Actress | Law & Order: UK | Tɛmpilet:Nominated |
| 2011 | TV Choice Awards | Best Actress | Tɛmpilet:Nominated | |
| 2016 | National Film Awards | North v South | Tɛmpilet:Nominated | |
| Screen Nation Film & TV Awards | Female Performance in Film | Tɛmpilet:Nominated | ||
| Female Performance in TV | Sense8 | Tɛmpilet:Nominated | ||
| 2020 | CinEuphoria Awards | Freedom of Expression – Honorary Award (shared with the cast and crew) | New Amsterdam | Won |
| 2022 | Hollywood Critics Association TV Awards | Best Actress in a Broadcast Network or Cable Series, Drama | Tɛmpilet:Nominated |
Gbamvɛɛnsa
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]- ↑ Agyeman, Freema. AfterBuzz TV Interviews Freema Agyeman @ CW's The Carrie Diaries Premiere. AfterBuzz TV. Archived from the original on 18 November 2021.
- ↑ "Thank You Letter From Freema Agyeman". Archived from the original on 10 May 2010. Retrieved 8 April 2008.
- ↑ 3.0 3.1 Jury, Louise (23 March 2007). "From council estate to Tardis: rise of the Timelord's sidekick". The Independent. London. Archived from the original on 19 October 2007. Retrieved 18 September 2007.
- ↑ Deeley, Laura (16 February 2008). "Dr Who's sidekick, Freema Agyeman". The Sunday Times. Archived from the original on 30 September 2020. Retrieved 19 August 2011.
- ↑ Sherwin, Adam. "The face". The Times. ISSN 0140-0460. Retrieved 22 September 2022.
- ↑ "A fansite – Biography & Filmography". Freema Agyeman.com. Archived from the original on 23 February 2009. Retrieved 29 March 2009.
- ↑ Hugo, Simon (June 2008). "Where's Your Head At? Freema Agyeman". Torchwood Magazine. p. 60.
- ↑ "On the Box guide to the British Soap Awards". webcache.googleusercontent.com. Archived from the original on 9 December 2012. Retrieved 29 March 2009.
- ↑ "Rulers and Dealers". British Film Council. Retrieved 11 December 2021.
- ↑ "Doomsday!! Gaspode Chats Up the Director of WHO's Second-Season Finale!!". Ain't It Cool News. Retrieved 16 July 2008.
- ↑ 11.0 11.1 Davies, Russell T. Companion Piece, Doctor Who Magazine: Issue 373.
- ↑ Companion Piece, Doctor Who Magazine: Issue 373.
- ↑ "Get to know: Freema Agyeman – 3 Things to Know About 'The Carrie Diaries' Actress" Archived 12 October 2016 at the Wayback Machine. Clutch.
- ↑ "Meet Martha, an interview with Freema Agyeman", Doctor Who Magazine: Issue 372.
- ↑ "Press Office – Freema Agyeman is new companion to Doctor Who". BBC. Archived from the original on 10 March 2008. Retrieved 29 March 2009.
- ↑ Writer Russell T Davies, Director Charles Palmer, Producer Phil Collinson (31 March 2007). "Smith and Jones". Doctor Who. Cardiff. BBC. BBC One.
- ↑ "Freema Wins at Glamour Women Awards 2007". Freema Agyeman.com. 5 June 2007. Archived from the original on 25 December 2008. Retrieved 29 March 2009.
- ↑ "Reginald Hudlin" (PDF). Archived from the original (PDF) on 27 March 2009. Retrieved 28 July 2009.
- ↑ "Coronation Street leads ITV success at TV Quick and TV Choice awards". the Guardian. 4 September 2007. Retrieved 22 September 2022.
- ↑ Day, Elizabeth (16 December 2007). "A dizzy year with the Doctor". Observer. London. Archived from the original on 13 August 2014. Retrieved 10 June 2008.
- ↑ Freema Agyeman – She walks in her own way", Doctor Who Magazine: Issue 398.
- ↑ "Doctor Who | Archived Headlines – June 2007". Eye of Horus. Archived from the original on 21 March 2009. Retrieved 29 March 2009.
- ↑ "Doctor Who Wetworld audio CD review". Den of Geek. 30 April 2008. Archived from the original on 8 April 2009. Retrieved 29 March 2009.
- ↑ "The UK Sci-Fi TV Book Guide: Forthcoming Releases". Homepage.ntlworld.com. Archived from the original on 26 January 2009. Retrieved 29 March 2009.
- ↑ Tɛmpilet:Cite news
- ↑ Tɛmpilet:Cite web
- ↑ Tɛmpilet:Cite web
- ↑ Tɛmpilet:Cite web