Iankim keŋ kʋ'ʋlʋmin la

Gold Coast

Di yinɛ Wikipiidia
Gold Coast
colony, historical country, realm, crown colony
Inception1821 Dɛmisim gbɛlima
Religion or worldviewtraditional African religion Dɛmisim gbɛlima
Official languageEnglish Dɛmisim gbɛlima
ContinentAfrica Dɛmisim gbɛlima
CountryUnited Kingdom Dɛmisim gbɛlima
CapitalAccra Dɛmisim gbɛlima
Coordinate location5°33′0″N 0°13′0″W Dɛmisim gbɛlima
Basic form of governmentcolony Dɛmisim gbɛlima
CurrencyBritish West African pound, Gold Coast ackey Dɛmisim gbɛlima
Replaced byGhana Dɛmisim gbɛlima
ReplacesGold Coast Dɛmisim gbɛlima
Language usedAkan Dɛmisim gbɛlima
Dissolved, abolished or demolished date1957 Dɛmisim gbɛlima
Map

Gold Coast da anɛ British dim sʋ'ʋlʋm dinɛ bɛ ku'otita'ar dinɛ bɛ Guinea kani bɛ Afrika ya- tuona dinɛ yit yʋʋm 1821 ti paae banɛ yʋ'ʋn da sʋ'ʋgi ba mɛŋ yʋʋm 1957 la ni ka ba yʋ'ʋr yʋ'ʋn an Ghana[1] la. Gold Coast mɛŋ la da da yʋ'ʋr dinɛ mɔr sʋ'ilʋm anaasi. Ka di da anɛ Gold Coast mɛŋ, Ashanti, Northern Territories nɛ British Togoland sʋ'ʋlʋm[2].

Yiiga Na'asaapielis bani da ken yiiga na anɛ Portuguese bɛ yʋʋm 1471 la ni. Ba da ka ninsabilis nam sʋ'ʋlʋm bɛ bɛdigʋ, dinɛ ka bɛdigʋ la pʋʋgʋn mɔr sanlima ba tintanin[3] la. Yʋʋm 1483 la ni, Portuguese la da ken na yi ba dʋ'ʋsi ba tɔlʋg[4] pʋʋgʋn. Ba da mɛn Elmina Castle, bani da an yiiga European bani da zi'in Gold Coast. Dinɛ da yii anina la ba da paam yammis nɛ sanlima, ka tɔlʋm na'asaala'ad nwɛnnɛ sʋ'ʋs, simiis, gɔtis nɛ malli[5]. Ka labaar yʋ'ʋn zɔ lallig ka ye ba tɔlʋg kennɛ tuon ka British, Dutch, Danish, Prussian nɛ Swedish kpikpinib zɔɔ paana mɛn. Ka European dim la yʋ'ʋm zi'eli ba tanb ku'om la nɔɔrin. Din ka Gold Coast da an yʋ'ʋri tis sʋ'ʋlʋm la ka di yinɛ Europeans dim la ni bɔzʋgɔ la'asʋma da bɛ zi'ig la ni.

  1. https://www.taylorfrancis.com/chapters/mono/10.4324/9781315033044-11/one-man-policy%E2%80%94a-curse-west-africa-attoh-ahuma
  2. https://www.biodiversitylibrary.org/bibliography/45233
  3. https://oxfordaasc.com/display/10.1093/acref/9780195301731.001.0001/acref-9780195301731-e-41463
  4. https://muse.jhu.edu/chapter/1546551
  5. https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-african-history/article/abs/gold-and-guns-on-the-gold-coast-trade-and-politics-on-the-gold-coast-16001720-a-study-of-the-african-reaction-to-european-trade-by-kwame-yeboa-daaku-oxford-clarendon-press-1970-pp-xviii-219-maps-250/24FEE5E56D9B3DC71B3887A1B7ABF774