West Africa
| Part of | Africa |
|---|---|
| Continent | Africa |
| Location | Africa |
| Located in or next to body of water | Atlantic Ocean |
| Located in/on physical feature | Africa |
| Coordinate location | 12°0′0″N 3°0′0″E |
| Shares border with | North Africa, Central Africa |
| Studied by | West African studies |
| Category for maps or plans | Category:Maps of West Africa |

West Africa dinε ka ba lεm buoni li ye Western Africa la anε teŋ kanε an kuom teŋ bε Africa sʋ’ʋlim. United Nations teŋndim pa’al yee Western Africa teŋkanε pεεs teens piiga nε ayuobu la ni (16) la, ani Benin, Burkina Faso, Cape Verde, Gambia la, Ghana, Guinea, Guinea-Bissau, Ivory Coast, Liberia, Mali, Mauritania, Niger, Nigeria, Senegal, Sierra Leone, nε Togo, pεεs nε Saint Helena, Ascension nε Tristan da Cunha (United Kingdom Overseas Territory). West Africa nidib kanl ane wʋʋ miliyɔn kɔbis naasi nε piiga nε awai yεla(419)[1][2] yʋma tusa ayi nε pisyi nε yinne la, ka yʋma tusa ayi nε piiga nε ayipɔi la, nidib la kanl da anε miliyɔn kɔbis atan’nε pisnii nε ayinne, tusa kɔbis awai nε pisnii nε ayinne(381,981,000) ka miliyɔn kɔbiga nε pisnii nε awai, tusa kɔbis yuobu nε pisyɔpɔi nε ayi(189,672,000) an puab, ka miliyɔn kɔbiga nε piswai nε ayi, tusa kɔbis atan’ nε awai (192,309,000) mε da an dap.[3] Ti ya’a ye ti gɔs teŋ la bεlim nε di ligidi yεla an si’em di da anε teŋ kanε da nɔbigid tɔ’ɔ-tɔ’ɔ pamm bε African teens la ni.
West Africa yiiga yεlkuda anε ba paŋ dinε k aba da mɔri tʋ’e teens banε da bε kpinkpεmis nε teŋsʋg teens dinε anε Mali nε Gao Empires la. West Africa da dit ti ba nε suokitakita dinε Arab nε North Africa hali nε teens banε lali la wʋsa, ka dinε ka ba da kuosid tita’am anε salima nε kuntzεn’ʋg tʋʋma nε wabid iilla. Europe dim la nyε ka da’ la ken sʋ’ʋm siem la nε teens bεdigʋ laa, di da kene ka Atlantic slave trade la da yʋ’ʋm duo lεn tʋm nwεnε ban daa tʋm si’em la sʋ’ʋŋid ka America dim la nidib banε na tʋm tisiba. Sankpansim tʋʋma da naae saŋa 19th century nya’aŋ la, Europe kas-kas anε France nε Britain dim la da kpεm ke tuoni la’asidi tʋm nε nidib la.Tituul anε ban da mɔr nwenεε kpaadib tʋʋma la’adnam wʋʋ kooko, nεε coffee, siarin la’adnmnam wʋʋ daadnam nε kug vεεnla banε bε teŋin k aba ligidi kpi’im hali wʋʋ salima ε. Din yii asʋ’ʋmεŋ saŋa sa West African teens la bεdigʋ dinε ane Ivory Coast, Ghana, Nigeria, nε Senegal la da tʋm yεlkpan dinε anε sʋ’ʋlim la nε di lgidi yεla.
West Africa da mɔr ekologi nε biyodivεsiti paŋ pamm nε teens si’eba. Babir la ekologi an si’em la da anε Sahara la tenkpi’imis la da ke ka di an ala ya nyaŋ nε yadagɔbʋg baba, dinε da mɔ pεbisim kpi’imis dinε anε Hamattan lεm pεεs nε Atlantic Ocean yatuon nε yadagɔbʋg baba ziid saa pεbisim ken. Pεbis gεnd bama tisit West Africa la kpan’am nε si’elnam bεdigʋ yit biyɔmisnam(biomes) la ni yi biyɔdivεsiti kpan’am(biodiversity-rich) trophical forest paae teŋkpi’imis (drylands) ka li daamid bunkɔbid bεdigʋ dinε anε pangolins, rhinocerous nεε wabidnam. Teŋ la da da mɔɔd nε nimua yεε di nɔbig la di da ane dinε da daam bunkɔbid bεdigʋ bɔzugɔ ba kuudnε tiis , bʋnvʋya pamm siiεi, ka gban’ad zimii galis, ka ba tʋm salima miligid teŋ la, banε tʋm rɔbanam tʋʋma,nε si’elnam bεdigʋ yit ti ba tʋʋma zin’isin, ka nε’εŋa da ta’as ka sʋ’ʋlim la tiak bεdigʋ bε West Africa.
Yεlkuda
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]Gbanvɛɛnsa
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]- ↑ "World Population Prospects 2022". United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved 17 July 2022.
- ↑ "World Population Prospects 2022: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100" (XSLX) ("Total Population, as of 1 July (thousands)"). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved 17 July 2022.
- ↑ United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division (2017). World Population Prospects: The 2017 Revision, custom data acquired via website. [1]