Iankim keŋ kʋ'ʋlʋmin la

Bongo District

Di yinɛ Wikipedia
Bongo District
district of Ghana
CountryGhana Dɛmisim gbɛlima
Located in the administrative territorial entityUpper East Region Dɛmisim gbɛlima
Coordinate location10°54′28″N 0°48′29″W Dɛmisim gbɛlima
Map

Bongo District anɛ sʋ'ʋlʋmnam piinɛ anu dinɛ bɛ pper East Region, Ghana la ni yinne. Ba da zi'eli di nɛ ka di an distirik asambil yʋʋm 1988 la ni; dinɛ ka Legislative Instrument (L.I.) 1446 la kɛ ka di zi'en. Municipality la bɛnɛ Upper East Region teŋsʋk ka Bongo an di tenpʋtita'ar[1]

Di bɛllim nɛ di wina bɛllim[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Bɛllim[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Bongo District bɛnɛis Bolgatanga babir, dinɛ an Upper East Region teŋpʋtita'ar la. Di tɔndnɛ Kassena-Nankana District ya-tuona ka Bolgatanga Municipal District mɛn bɛ ya-dagɔbʋg[2]. Sʋ'ʋlʋm la wʋsa anɛ wʋʋ 459 square kilometers.

Di wina bɛllim[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Zi'ig la anɛ sassi ka mɔr tampiis bani dʋ agɔla wʋʋ 200 m nɛ. Zi'ig la mɔri tiis bi'ela. Zi'ig la bɛnɛ Sudan Savannah Zone, zi'ig la pɔti anɛ Guinea Savannah Zone. Zi'ig la bɛnɛ zi'ikani nwennɛ tambin'isig nɛ. Di mɔri sas wʋʋ 70 yʋʋm yinne pʋʋgʋn, ka mɔr yʋʋm pʋʋgʋn sawina wʋʋ 600–1,400 mm.

Zi'ivɛnna[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Bongo Rocks anɛ zi'ivɛnlʋg tita'ar zi'ig, dinɛ mɔr vɛnlim tis Bongo district wʋsa, ka kɛ ka nidib dʋti gɔsid. Ba mɔri zi'ivɛnlig kani dɔlisidi dʋd. Tampivɛnla la nyɛɛb tɔinɛ. Tampibɛda ayi' bɛ anina dinɛ ka ba dʋti gɔsid. Tampiig yinne maali agɔl wʋʋ gʋdidim zugnɛ "mushroom". Tampiig yinne la mɛn mɔri biriknɛ ka ku'om dɔlisid ani gat, ka tampipʋʋda bɛ di zugin.


Fʋ ya'a kɛŋ Bongo sɛɛng saŋa, ku'okani dɔlisi kpɛn' Vea Dam nɛ Lake nɛ vɛnlim. Bongo anɛ teŋkani an tɛɛd tiis ba'ayir. Wɛog bʋnkɔbid wʋʋ wiigi mɛn bɛ anina. Wabid nɛ nwaamis pɛ'ɛs nɛ gbigim wʋsa bɛɛ anina.

Ba laafi bɛllim[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Bongo District mɔri District Hospital yinne nɛ health centres 6 bɛ district la pʋʋgʋn. Nini tiebʋg sibiti anɛ yinne ma'aa bɛ Yorogo dinɛ sʋŋid nidib bɛdigʋ gilig region la ni. Di da anɛ Presbyterian Church of Ghana dimi zi'eli di ka di sʋŋid northern nam atan' la wʋsa bɛ Ghana.

Sakur yɛla[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Di mɔri senior secondary schools nam ayi', junior secondary schools nam piinɛ atan' nɛ primary schools nam pisnaasi.

Ba pian'ad yɛla[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Nidib wʋʋ 90 kɔbʋga pʋʋgʋni district la ni pian'ad Gurene pian'ad la[3]

Gbanvɛɛnsa[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

  1. https://ghana-net.com/bongo.html
  2. http://www.statoids.com/ygh.html
  3. https://web.archive.org/web/20160304071405/http://www.bongodistrict.com/