Iankim keŋ kʋ'ʋlʋmin la

Dɔɔg

Di yinɛ Wikipiidia
Dɔɔg
Subclass ofinterior space, facility, artificial physical structure Dɛmisim gbɛlima
Part ofartificial physical structure, building Dɛmisim gbɛlima
Has contributing factorinterior architecture Dɛmisim gbɛlima

Mɛɛb pʋʋgin bɛɛ ship pʋʋgin, dɔɔg anɛ paalʋ kanɛ ka zanguoma bɛdigʋ lus ka mɔr za’anɔɔr zin’ig kanɛ dɔlli yit ka kpɛn’ɛd, bɛɛ ba gbi’e zin’ig si’a bas. Za’anɔɔr la dɔlnɛ suori yit bɛɛ kpɛn’ɛd dɔɔd sieba ni, bɛ dɔlli yit yaŋirin. Li paalʋ la yalim ka nidib nyaŋidi yit ka kpɛn’ɛd. Li zu'or bɛn, kʋgis banɛ bɛ anina, nɛ dɔɔg la bɛ zin’ig si’a mɛɛb la bɛɛ ship la ni(saŋsi’eba ziriga pʋʋgin) pa’an ban ye ba tʋm tʋʋm si’a dɔɔg la pʋʋgin.

Din pin’il si’em la, ba da pin’ili bɛ dɔɔdin ka li gaad Minoan cultures pin’ilig saŋa sa, yʋʋma tusayi’, nɛ kɔbisyi (2200 BC) ya’aŋ, ba da lɛɛk titan Akrotiri linɛ bɛ Santorini ka nyɛ ka li pa’al yɛ dɔɔd da bɛ mɛ’sieba pʋʋgin.[1][2]

Kʋdimin mɛɛb la sa, dɔɔd bʋʋdi-bʋʋdi da bɛ ka ba si’eba an gbɛn’ɛsig dɔɔd, dʋgʋb dɔɔd, sʋʋb dɔɔd, la’ad dɔɔd, saam dɔɔd, nɛ dɔɔd banɛ mɔr tʋʋma kɔn’ɔb-kɔn’ɔb. Akrotiri linɛ ka ti pian' li yɛla yiiga la, ba da nyɛ dɔɔd ka ba mɛ pa’ali ba taaba zug ka mɛ ban dɔl lɔsia dʋt ka sigid, sʋʋb dɔɔd ka la’asi’eba bɛɛ anina wan wʋʋ sʋʋb tan laas, ku'onwiins, nɛ dʋʋnim dɔɔd, ka li wʋsa tɔ’ɔŋ nɛ tan kuosuoya banɛ ka ba maali paae ku'omin, ka li mɔr ku'oma’asig bʋn nɛ ku'otʋʋlig bʋn.[1] Ancient Rome da mɔr mɛɛb bɛda anina nɛ dɔɔd kɔn’ɔb-kɔn’ɔb anina ka dɔɔd la si’eba an nidib sʋ’ad zin’ig si’eba sʋʋd. Anasazi nif ni’ɛr saŋa ba mɛ da mɛ dɔbɛda, li si’eba an dɔkʋda bɛ North America, nɛ Maya bɛ Central America linɛ da mɔr dɔɔd banɛ ka ba mɛ tituaaa yʋʋma kɔbiga (hundred AD) saŋa. Han dynasty pin’ilig, China sʋ’ʋlim (na wan wʋʋ wan wʋʋ yʋʋma kɔbisyi, 200 BC)], dɔsʋma bɛda da pin’il ya, li kas-kas zin’is banɛ ka nidib bɛdigʋ la’asid nɛ winpʋ’ʋs dɔɔd; ba da mɛ dɔɔd la bʋʋdi kɔn’ɔb-kɔn’ɔb ka mɛ lɛn mɛ’ dɔsi’eb pa’ali ba taaba zug.

Tʋʋma dɔɔd

Ba da mɛ dɔsieba nɛ ye yidim la tʋm tʋʋma ba pʋʋgin, ba si’eba an dʋgʋb dɔɔd, diib dɔɔd, nɛ and dɔɔd banɛ ka ba sʋ’at nya’a ye ba sɛ’, ka lin wʋsa da anɛ diib yela dɔɔdi la. Yin tʋʋm dɔɔg bɛɛ zamisig zin’ig tɔn’oe bɛ ka ba digil papaer nam nɛ tʋʋm si’eba anina. Ba maan tʋʋma dɔɔd si’eba ka li si’akid ban ye ba tʋm tʋʋm si’a la: dɔɔg kanɛ ka ba sɛn’ɛd fuud anɛ sɛn’ɛb ma’a dɔɔg, la’ad pi’esig dɔɔg mɛ anɛ ye ba pi’esid ka ayɔnid fʋʋda anina.

Dɔɔd si’eba tʋʋma anɛ ye ba kɛ ka fʋ nyɛ vʋ’ʋsim ka zin’ig la mɛ an nyain, ba si’eba an dʋʋnim dɔɔg nɛ sʋʋb dɔɔg, ba tɔn’oe la’asi ba nɛ dɔsieba pʋʋgin, bɛɛ ba dɔɔd kɔn’ɔb-kɔn’ɔb. Dɔɔg kanɛ ka sɔ’ na nyaŋi kpɛn’ɛ faaen o mɛŋ mɔr dʋ'ʋnim zin’igi li pʋʋgin nɛ nu’us pi’er zin’ig, ka lɛɛ pʋ mɔr sʋʋb dɔɔg anina. Dɔɔd banɛ ka sɔ’ na nyaŋi kpɛn’ɛ tiak o mɛŋ ni ka sʋʋb zin’ig lɛɛ bɛ.

17th, 18th, nɛ 19th centuries ni, banɛ da an kpan'am dim la da mɛɛd dɔbama kɔn’ɔb-kɔn’ɔb, ka pʋ la’asidi baa. Ba da mɛɛd dʋgʋb dɔɔg nɛ tɔ’ɔŋid ka li bɛɛ di kɔn’ɔ, bɛɛ zin’ig kanɛ ka la’ad kae, bʋgʋm pa’a ti la’aŋ yela, ka tʋʋlig la nɛ nyɔ’ɔs la mɛ pʋ paad zak la pʋʋginɛ tʋʋlig nwadis la saŋa.[3] Bin dɔɔg, tita’am da anɛ bangida bibis, ba da mɛɛdi ba nɛ yir la yiŋ lalli sa, ka nyʋʋg nɛ bʋnvʋlnam da kpɛn’ɛ yaan la.

La’asʋg dɔɔd

Dɔɔd kɔn’ɔb-kɔn’ɔb kɛna saŋa kanɛ gaad la, ka ba wʋsa tʋʋma an ye ba sʋŋ ka nidib nyaŋi la’asi zin’in.

Centuries banɛ gaad la, ya’ bɛda da mɔr yiŋ dɔtitada yalima. Dɔbama da yalim nɛ ka la’asʋma mɛ bɛ ba pʋʋgin. Dɔban da anɛ nidib babig la’asig dɔɔd ka da bɛnɛ nintitada yaan. Dɔkaŋa pʋʋgin, banɛ da mɔr sɔnsig nɛ tɛŋin daan la da si’an o anina. Din zu’oe la zug, ba da mɔri ba ka nidib bɛdigʋ la’asid anina dit ka nʋʋd, bɛɛ ban yis kʋgis la ka yʋʋm yʋʋma wa’ad, bɛɛ ba nwɛ’ɛd ball anina. Yin la zin’ig si’a da bɛ an dɔsʋ’ada, ka yidaan la nɛ o yidim la dɔlli ba zuanami kpɛn’ɛd anina sɔn’sid.

Zin’ig dɔɔg, bɛɛ yiiŋ dɔɔg da bɛ ye saam zin’in anina ka mɛ di’em di’ema anina. Dɔɔg yinne da bɛ an dau la dɔɔg ka ba buon man cave; ka kʋdimin dim da buon cabinet , banɛ bɔɔd ye ba mɔri ba dɔɔdi ba kɔn’ɔ la. Ya’bɛda da mɔr dɔɔd banɛ bɛɛ ba kɔn’ɔ, ka ban an di’ema dɔɔd; bama si’eba an library, home theater, billiard room, game room, nɛ yʋʋma dɔɔg.

Dɔɔgbɛɛndig

Dɔɔg gbɛɛndig anɛ dɔkanɛ ka gadig bɛɛ sɔŋ bɛ anina, ka di tʋʋm an ye ba kpɛn’ɛ gbis. Master bedroom mɔr dɔɔd bɛdigʋ di pʋʋgin. Saam dɔɔg anɛ dɔkanɛ bɛɛ tis nɛ saam banɛ na kɛna gbɛn’ yela. Nursery anɛ biis dɔɔg gbɛn’ɛdig. Lin tɔn’ɔe bɛɛ li kɔn’ɔ nɛ biis di’ema dɔɔg, ka ba digil biis di’ema la’ad anina.

Dɔɔg gbɛɛndis la mɛ tɔn’ɔe ti’aki lieb tʋʋm si’eba dɔɔd. Ya’ titada mɔr dɔɔd kɔn’ɔb-kɔn’ɔb tʋʋm bama yela, ba si’eba an la’ad yɛɛb dɔɔd ye ba kpɛn’ɛ anina ti’as fuud (dɔbama bʋʋdi bɛ zin’is banɛ ka ba kuosid fʋʋd nɛ tʋʋma zin’is banɛ ka nidib la na ti’as fʋʋd, ka lɛɛ pʋ ye ba gbis anina). Kʋdimin saŋa kanɛ ka ba buon Tudor times la, gbɛn’ɛm dɔɔg da mɔr dɔbil si’a, ye li an sʋ’ak zin’ig nɛ winsɔsʋg zin’ig; gbaʋŋ kanɛ mɔr mɛɛb la bɛnɛ la’ad sʋ’ak zin’ig.[3]

United Kingdom tɛŋin, ya’ bɛdigʋ mɔr dɔbibis ka ba buon box-room (box room bɛɛ boxroom) ka din bɛɛ di kɔn’ɔ baŋid, ban pɔɔdi gati ba taaba. Dɔɔd bama pɔɔd la zug kɛ ka ba tʋʋma pʋ zuoe, ka ba mɔri li ka li an dɔgbɛn’ɛdig yinne, bibibis dɔgbɛn’ɛdis, bɛɛ la’ad sʋ’ak dɔɔg. Dɔbibis bama si’eba tɔn’oe an tʋmtʋm kanɛ ka zag la dim nɔg dɔɔg. Pin’ilig sa, tita’am anɛ country houses nɛ suburban houses bɛda ni, di da anɛ ala kɛŋ paae yʋʋma tusir, kɔbiswai nɛ pistan’ (1930s) saŋa, Britain, ka box room la yʋ’ʋn da anɛ ye ba sʋ’a box nam, trunks, portmanteaux, nɛ la’ad si’eba, ka lɛn ka’a dɔgbɛn’ɛda ya’asɛ.[4] Ireland tɛŋin, return room anɛ box room kanɛ ka ba mɛ’ girimbiisi zug nɛ tɛŋin wʋsa, zin’ig kanɛ dɔlli dʋt la gɔnligir ni nɔɔ.[5][6] Si’eba mɛɛd Return rooms la tɔ’ɔŋid yir la ni, ka tʋm tʋʋma kɔn’ɔb-kɔn’ɔb anina nwɛn wʋʋ dʋgʋb bɛɛ sʋʋb.[7][8]

Ban’ad dɔɔg anɛ dɔɔg kanɛ bɛɛ li kɔn’ɔ, saŋa sieba di anɛ bi’ela nwa’ ka mɔr garik yinne ma’a, anina ka yinid yinne ya’a bɛn’ɛd ka ba mɔr o kpɛn’ɛ ka o kʋ la’as o taabinɛ, nɛ wiim la ti bas o.

Dɔɔd banɛ tʋʋma zuoe

Ya’ banɛ pɔɔd la nii, dɔɔd bɛdigʋ da mɔri tʋmmid tʋʋma bɛdigʋ. Bedsit, communal apartment, bɛɛ studio apartment pʋʋsin, ba tɔn’ɔ nɔk dɔɔg tita’ar yinne tʋm tʋʋma bɛdigʋ di pʋʋgin, ya’a ka’a sʋʋb dɔɔg nɛ bin dɔɔd la ma’a kʋ nyaŋ ala. Dɔɔd banɛ ka ba tʋm tʋʋma bɛdigʋ ba pʋʋgin la buudi si’eba anɛ great room, dɔɔg kan kpi’e nɛ dʋgʋb dɔɔd nɛ diib dɔɔg nɛ vʋ’ʋsim dɔɔg, ka di pʋ mɔr zanguoma lusɛ bɛɛ dɔɔg za’anɔnyaa, ka zin’ig la an yaliŋa.

Zin’isieba, lady's boudoir da la’as nɛ pʋ’ab dɔgbɛn’ɛdig nɛ zin’ig kanɛ ka on nɛ o zu’a nam bi’ela na nyaŋi kpɛ’ɛ anina. Zin’ig si’eba mɛn, boudoir la da anɛ dɔbil ka gbɛɛm dɔɔg la nyaan bɛ.

dɔɔd bani ta'al

Dɔɔta'ada anɛ dɔɔg buudi kanɛ mɔr nid yinne dɔɔgi di pʋʋgin, nid yinne dʋ’ʋnim dɔɔg ka za’anɔɔr bɛɛ anina wa’ae dan’aŋin.[9] Dʋ’ʋnim dɔɔg la pʋʋg mɔr sʋʋb dɔɔg, nu’us piesig zin’ig nɛ bin dɔɔg. "En-suite" pa’al ye nid yinne zin’ig, li kas-kas anɛ li ya’a an sakur bil dɔɔg. En-suite rooms banɛ ka sakur biis bɛɛ anina anɛ ye li mɔr paalʋ ka o zamisid ka zin’ig la mɛ an lamm.[10]

  1. 1.0 1.1 "Archaeological Site of Akrotiri". Travel to Santorini: Santorini Island Guide. Marinet Ltd. Retrieved 23 November 2009.
  2. Oxford Dictionaries (2013)
  3. 3.0 3.1 Lane, Megan (2011-04-12). "The story of our rooms". BBC News. Retrieved 2018-07-11.
  4. Oxford English Dictionary 3rd Ed. (2003)
  5. Morash, Christopher (2023). "The North Inner City". Dublin: A Writer's City. Cambridge University Press: 142–163. doi:10.1017/9781108917810.008. ISBN 978-1-108-91781-0. Retrieved 17 November 2023.
  6. "Full Glossary for Dubliners". www.cliffsnotes.com. CliffsNotes. Retrieved 17 November 2023.
  7. "Housing (Gaeltacht) (Amendment) Bill, 1953—Second Stage. – Dáil Éireann (14th Dáil) – Wednesday, 25 Feb 1953 – Houses of the Oireachtas". www.oireachtas.ie. Houses of the Oireachtas. 25 February 1953. Retrieved 17 November 2023.
  8. "Building description | Dublin City Council". www.dublincity.ie. 16 March 2023. Retrieved 17 November 2023.
  9. Sharp, Kay; Walker, Harriet (2003). "A microbiological survey of communal kitchens used by undergraduate students". International Journal of Consumer Studies. 27 (1): 11–16. doi:10.1046/j.1470-6431.2003.00282.x. ISSN 1470-6431.
  10. Hubbard, Phil (2009-01-01). "Geographies of studentification and purpose-built student accommodation: Leading separate lives?". Environment and Planning A. 41 (8): 1903–1923. Bibcode:2009EnPlA..41.1903H. doi:10.1068/a4149. S2CID 146790480.