Iankim keŋ kʋ'ʋlʋmin la

Kusaal Pian’ad Tʋmmir

Di yinɛ Wikipiidia

Kusaal Pian’ad Tʋmmir: Buudi wusa paŋ nɛ li zi’esim bɛnɛ li nidib la, ba pian’aʋk la nɛ ba malima la ni. Buudkanɛ wusa bɛ, ka li nidib la zi’i ba pian’ad nɛ ba malima nɛ an si’ela, buudkan pʋ lal nɛ kum. Amaa, li nidib la ya’a mi’i ba pian’ad la nɛ an si’em ka tʋn’ɔn pian’adi li, buudkan nɔbigidi tɔ’ɔtɔ nɛ paŋ. Dinzugo, Kusaa buudi wusa sʋm ye o zamis Kusaal pian’ad nɛ li malima la sʋ’ʋŋa, ka nya’ zaŋi li pa’ali ba biis nɛ ba yaas banɛ nan duoed na la bɛɛ banɛ na ti duoe zumaambanɛ nan kɛnna la.

Buudi malima anɛ dinɛ nɔbigid buudi, ka pa’an ninsaal nɛ an buudsia nid. Buudi pian’ad anɛ buudi malʋ’kpɛɛ’, bozugo pian’ad la ni ka malima la wusa yitna. Ya’asa, buudi malima tʋn’ɛ nwɛn taaba amaa, buudi pian’ad anɛ kɔn’ɔbk-kɔn’ɔb saŋa wusa. Buudi bɛllim nɛ li pa’ anɛ li nidib la ya’a mi’i li pian’ad la ka lɛm mi’i ba buudi malima nɛ an si’em sʋ’ʋ’a, ka nɛ ba maani ba sʋ’ʋŋa. M kʋ nyaŋi kaal Kusaal pian’ad zamisʋg nɛ li mi’ilim nyɔɔd nɛ an si’em naagɛ. Kusaal pian’ad zamisʋg nɛ li mi’ilim sum bɛɛ nyɔɔd sieba nɛ an si’em tis Kusaas nɛ buudbanɛ bɔɔd ye ba zamis Kusaal anɛ: Li pa’anɛ fʋn an buudsia nid. Ninvɔsaal wusa mɔri o buudi dunia lʋga anaasi la wusa ni. Ninsaal kae ka pʋ mɔr buudi. Amaa, fʋ ya’a an buudsia nid ka zi’i fʋ buudi pian’aʋkɔ, li tɔi ka nidib baŋ fʋn an buudsia nid. Dinzugo, li sum ka Kusaa’ buudi wusa zamis Kusaal ka nyaŋ pian’a li ka nidib nyaŋ baŋ ye o sid anɛ Kusaa.

Li sɔŋidnɛ ka fʋ baŋidi fʋ buudi malima sʋ’ʋŋa. Buudi pian’ad anɛ buudi malima yinne. Fu ya’a an ninkanɛ zi’i fʋ buudi malima nɛ an si’em nɛ sieba, fʋ kʋ nya’ nwɛn’ yɔn’ɔk ye fʋn sid anɛ buudkan nida bozugo, fʋ zi’i li malima la nɛ an si’em nɛ ban an malimsieba. Dinzug, li nar ye sɔ’ wusa zamis Kusaal pian’ad la ka li nyaŋ sʋ’ ka sɔ’ wusa baŋ Kusaas buudi malima la nɛ an si’em nɛ banɛ an malimsieba.

Buudi pian’ad zamisʋg kɛtnɛ ka fʋ tisidi fʋ buudi la girima. Kusaas bɛdɛgʋ bɛ Ghana nwa ni nɛ Na’asaatɛmis bɛdɛgʋ ni su’adi ba mɛ’ ka pʋ bɔɔd ye sɔ’ ba’ ye ban anɛ Kusaasɛ. Ya gafara ka m yɛl ye, li anɛ zi’ilim ɛnti kɛ ka ba maani ala. Li anɛ ban zi’ Kusaal pian’ad nɛ li malima nɛ an si’em la ta’as ka ba pʋ bɔɔd ye sɔ’ ba’ ban an buudsieba la. Nidib bɛdɛgʋ wumnɛ tʋba ye, buudbama dim anɛ “anwa nɛ anwa”. Ba ya’a wummi ala naae, ba kpɛn gban’e nɛ ye, li ya’a aan alaa, Kusaas kae su’um, dinzugo man kʋ lɛn an Kusaa. Ka pin’ili su’adi o mɛ’ nɛ Kusaas. Amaa, li bɛ’ɛd nɛ an si’em la anɛ ye, fʋ ya’a bɔɔd fʋn su’am “yʋʋm-kɔbʋg yʋʋm-piiga” li kʋ maligin tiak fʋn bɔɔd ye fʋ an buudsia la nida. Amaa, sɔ’ wusa ya’a zamis Kusaal ka ba’ Kusaas nɛ an buudsieba nɛ ban an si’em-si’em, li na sʋŋ ka Kusaas wusa tisi o buudi la nɛ ba malima girima.

Buudgiŋgaans mɛ sʋm ka ba zamis Kusaal nɛ li malima nɛ an si’em ka li nyaŋ sʋŋ ka ba baŋi ba mɛŋ buudi malima nɛ an si’em sʋ’a ka tisi li girima. Fʋ ya’a mi’i fʋ mɛŋ buudi malima ma’aa ka zi’ buudsia malima paasɛ, li pʋ sʋŋid ka fʋ nini tigidi fʋ buudi malima la yɛlaa. Amaa, fʋ ya’a zamis buudsieba malima yɛla ka kpansi ba gɔsi ba kɔn’ɔb-kɔn’ɔb nɛ an si’em nɛ fʋm buudi malim la, li na sʋŋ ka fʋ nini tig nɛ fʋ buudi malima nɛ an si’em la.

Kʋʋsʋg M naagirinɛ, m na yɛl ye, Kusaal anɛ ti buudi pian’aʋk. Linɛ aan ti yaanam pian’aʋk nɛ ti mɛŋ-mɛŋ pian’aʋk. Ti pian’adi lin ka nidib baŋid ye ti sid anɛ Kusaas. Ti pian’aʋk la tisidi ti nɔɔr yinne nɛ paŋ. Kusaas baŋim ye ti kal kae bi’ela Ghana nwa ni. Buudi bɛdigʋ bɛ Ghana kpɛla ka ba kal nɛ ba teŋgbaʋg yalaʋg pʋ paae tinam Kusaas kal nɛ ti Kusaaʋg teŋgbaʋg yalaʋg nɛ zim si’em laa. Buudbam dim pian’ad la nɔbʋgnɛ hali ka ba pian’ad la bɛ sakuya ni wusa ka ba biis zamisid. Ba nidib la zaŋi ba buudi pian’ad la nɛ nimmua. Amaa, Tinam pian’ad la nam pʋ nɔbigi alaa, bozugo, ti bɛdɛgʋ nan zi Kusaal nyɔɔd nɛ an si’el tis Kusaase. Li sʋm ka ti wusa duoe zi’eni ti nɔba zug, ka muki ti mɛ’ ka ti buudi pian’aʋk la tɔlis tuon. Nwɛn wʋʋ tinami mɔri ti pian’ad ye “zi’ ye zinya’a kʋ fʋrʋs on biim” si’em laa, ti da zi’i ka tɛn’ɛsid ye Na’asaasia bɛɛ buudsia nid na ti kɛnna nɔbigi ti buudi pian’aʋk la tisi ti. Li anɛ tinam mɛ’ gban’e ti buudi pian’ad la nɛ nu’usa ayi. Li ba’a kae, fʋn yi te’sia bɛɛ zin’i te’sia. Kɛl ka Kusaal an fʋn nɛ fʋ yidim sɔnsʋg pian’aʋk. Pian’am Kusaal tisi fʋ biis, fʋ duarib, fʋ sid, fʋ pʋ’a, fʋ yaas nɛ fʋ buudi wusa. Kusaali aan ti pian’aʋk, linɛ aan ti pa’ ka lɛm aan ti buudi zambin. Kusaal, Ti Buudi Pian’aʋk,

Kusaal, Ti Yaanam Pian’aʋk,

Kusaal, Mam Mɛŋ Pian’aʋk.

PƲ’ƲSYA.