Ottobah Cugoano
Ottobah Cugoano (c. 1757 – after 1791), onε ka o yʋ’ʋr lεm buon ye John Stuart, da anε onε ka ba karʋ yis, political activist, nε natural rights philosopher n yit West Africa ka da kpi’im hali n bε Great Britain 18th century pʋsʋg la saŋa.
O yʋma piiga nε atan’ saŋa ka ba da gban o Gold Coast n kuos o tis sankpansib, ka ba mɔr o lɔ’ɔŋ kuo tita’ar la kεŋ Grenada tεŋin linε bε West Indies la. Sɔ’ da da o 1772 yʋma saŋa la m mɔr o kεŋ England, anina ka Cugoano yʋ’ʋm da zamis karʋŋ nε sɔb ka ba da bas o. din nya’aŋ la, o yʋ’ʋm da tʋmiε nε tisit artists Richard nε Maria Cosway, Cugoano da kena yʋ’ʋm mi Bristist dim gomenam nε buudi malima nimbeda la. O da nɔki o mεŋi pεεs nε Sons of Africa, la’as kanε an African nim banε ka ba kari yis ka ba bε Britain sʋ’ʋlim la.[1][2]
O Nyɔvʋr Pin’ilʋg
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]Ba dua Quobna Ottobah Cugoano[3] nε 1757 Agimaque (Ajumako) dinε bε Gold Coast (modern-day Ghana).[4] O da anε Fanti[4] ka o buudi da kpi’ε nε teŋ la naab.
O yʋʋm piiga nε ata’ (13) saŋa la, ba da zu o nε biis sieba pεεs o zug ka kuosi ba tis saŋkpan’asib ka mori ba yi Cape Coast tεŋin la kεŋ kpεn’εsiba saŋkpan’asnam arʋŋ la ni kεŋ Grenada tεŋin.[5][4] Ba da kε nε ka o tʋm pɔɔgin tʋʋma bε Lesser Antilles tεŋin hali nε Scottish dim tεŋ nid onε sʋoe pɔtnam ka o yʋ’ʋr buon ye Alexander Campbell, ti kεna da o 1772 mor o kuli o yin. 1772 saŋa sia ka Campbell da nɔk o mor kεŋ kaae England, anina ka Cugoano yʋ’ʋm da paam yɔlisim.[6][7] Ka ba da suu o wina’am kuom 20 August 1773, bε St James's Church, Piccadilly, ka pudi o yʋ’ʋr ye "John Stuart – a Black, saŋkan na la ka o mor yʋʋm piiga nε ayuobu (16).[8]
Onε Ka Ba Kad o
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]Subclass of | social activist, human rights activist ![]() |
---|---|
Field of this occupation | abolitionism ![]() |
Male form of label | مناهض للعبودية, аболициониста ![]() |
Richard nε Maria Cosway, nε Ottobah Cugoano (1784), Richard Cosway da an onε da sʋŋi ba.
Yʋʋm tʋsir, kobis yɔpɔi nε pisnii nε anaasi (1784), artists Richard Cosway nε o pua, Maria da nɔk Cugoano ka o lεbigi tʋm-tʋm ba yin ka ba yɔɔd o.[5]
Saŋkan la, di da dɔlisnε Cosways la ni ka British politisdim buudi la baŋɔ, la’am nε William Blake nε Prince of Wales.[5] Prince of Wales nε Africans gbami’idib banε da bε Britain la, Cugoano da anε onε da kpi’εm nε Africa dim yʋma la ni bam banε ka ba da kari baa bas la, o da mε lεm pεεs banε da sɔbid daar wʋsa gbana gesid saŋkpan’asnam tʋʋma yεla la. O da tis gbaʋŋ la yʋ’ʋr yε Pʋtεnra nε Sʋŋsa’aŋ, tʋʋmbε’εd nε zukpi’ʋŋ tʋʋma dinε ka Commerce of the Human Species (1787) mɔri maan saŋkpan’asnam la.
Yʋʋm tusir, kɔbisyɔpoi nε pisnii nε ayuobu(1786) la ni ka o da tʋm tʋʋm tirin Henry Demane yεla la ni, ninsabil kanε an saŋkpan’as ka ba da bɔɔd yε ba zuu o lεb West Indies la. Cugoano da yεl saŋkpan’asnam onε ka ba mi o hali ka ba buon o yε Granville Sharp la, onε da yaŋi kεŋi yis Demane anriŋ la pʋʋgin ka ba pʋ yaŋi mɔr o kεŋεε.[9][5]
Yʋʋm tusir, kɔbisyɔpoi nε pisnii nε ayɔpoi (1787) la ni ka o zua Olaudah Equiano, da sʋŋ Cugoano ka o zaŋ o gbaʋŋ dinε ka li yʋ’ʋr an yε Pʋtεnra nε Sʋŋsa’aŋ tʋʋmbε’εd nε zukpi’ʋŋ tʋʋma dinε ka ba mɔri maan saŋkpan’snam la yεla nε Commerce of the Human Species (1787) la. On yʋ’ʋm da paam yɔlisim ka kilim Yesu nyan’andɔl la, o da sɔb gbaʋŋɔ yi ya’am kanε ka o zamisi yi pʋ’ʋsim la ni. O da sɔbnε pian’ad pʋ’ʋsim, ekonomis nε politis zaŋidi wa’ae di yεla. O sɔbʋg la wʋsa pian’ad giŋa daa anε ye o bɔɔd ye ba kat yamʋg tʋʋma dinε an nimbielim nε zukpie’ʋŋ tʋʋma la bas. O da pa’al ye saŋkpan’as kanε paam yɔlisim tʋʋma anε ye o sʋŋ sakpansim tʋʋma ka li bas, dinzug ka ɔm duoe zi’ei bɔɔd yε li bas.[5] O da nɔk labaar la kεŋi tis King George III, onε da an Prince of Wales nε Edmund Burke onε da an politis kpεεm la. Na’ab George III nε na’ayikpεεmnam la bεdigʋ da pʋ siak ye ba kat dinε anε saŋkpa’asim tʋʋma la base. Dinzug ba daa pʋ kεlisi o labaar kanε ka o sɔbi tisi ba laa.
Yʋʋm tʋsir, kɔbisyɔpoi nε piswai nε yinne 1791 dinε an yʋma anaasi saŋa sa la ka o da nɔki o gbaʋŋ la zaŋi pa’al sɔ’ wʋsa ka li pa’al ye o sɔb gbaʋŋ, dinε da bε gbaʋŋ la pʋʋgin da anε pian’ad kanε tisid dinε anε Africa biis la "Sons of Africa". Di pʋʋginεε, o da pian’a pa’annε Britist dim la da pʋ yaŋi sʋ’ʋg Sierra Leone tis London’s “Poor Blacks” kas-kas anε banε da paam yɔlisim yi Africa-America yamis banε ka ba da nɔki ba American Revolutionary War nya’aŋ la tɔɔm kεŋ London la. Banε da dεŋim bεε teŋin la da anε Nova Scotian Settlers banε da an black Loyalists, la’am nε American yamis banε da an niŋkʋda ka da yit Nova Scotia, ka da duoe tɔɔm kεŋi zin’in Sierra Leone la. Cugoano da buol ka sɔs sour ye ba sʋŋ ka ke ka ba kεna mε’ sakuya tis Britain dim kas-kas anε sakubiis banε bε African.Yʋʋm tusir, kɔbisyɔpoi nε piswai nε yinne 1791 la ni ka Cugoano da kεn nε Cosways paae 12 Queen Street dinε bε Mayfair la. O naar gbaʋŋ kanε ka o da sɔb Yʋʋm tusir, kɔbisyɔpoi nε piswai nε yinne 1791 la, o da pian’a o sour nwiεer yεla kεn "upwards of fifty places" din na niŋ siem ka o gbaʋŋ la yʋ’ʋr kεŋ tuon ka nidib nyaŋi baŋi li amaa o da pʋ nyaŋi tʋm nwεnε on tεns siem la. Cugoano da bɔɔd nε ye o nwiεe kεŋ Nova Scotia tεŋin la nɔk nidib ka ba tʋm sʋŋ ka bam banε an African Britons dim la paam yɔlisim yi Sierra Leone amaa ti pʋ nyaŋi baŋ ye o da nyaŋi maal bεε o pʋ nyaŋi maalε.
Yʋʋm tʋsir, kɔbisyɔpoi nε piswai nε yinne 1791 la nya’aŋ ka ba pʋ lem nyε o labaar ka li bε yεlkʋda gbana la nii ya’ase, ka li pa’al yee, daa sierε o tʋn’ʋm da kpi nε yʋʋm tʋsir, kɔbisyɔpoi nε piswai nε yinne 1791 la ni bεε yʋʋm tʋsir, kɔbisyɔpoi nε piswai nε ayi 1792 la ni.[10][11][12]
Labaar La Tier
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]Yʋʋm tʋsa ayi, nε pisyi 2020 dinε an Sapal Nwadig dabis pisyi la ni ka English Heritage blue plaque da nie pa’al nyain ban da zu’od Cugoano siem bε Schomberg House bε Pall Mall, London, zin’ikanε ka o da bε ka tʋmmid nε Cosways din yi Yʋʋm tʋsir, kɔbisyɔpoi nε pisnii nε anaasi paae yʋʋm tʋsir, kɔbisyɔpoi nε piswai nε yinne la ni 1784 paae 1791.[13][12][14][15] yʋʋm tʋsa ayi, nε pisyi nε atan’ 2023 dinε an Mɔtul Nwadig dabisim pisyi la ni 20/08/2023 la St James's Church, da nɔk dabisir kaŋa ye di’em di dinε anε Cugoano's ku’om sʋʋb dabisir dinε paas kɔbiga nε pisnu (250 Anniversary) ku’om sʋʋb dabisa banε ka o di’εm gaad la yʋʋm tʋsir, kɔbisyɔpoi nε pisyɔpɔi nε atan’ 1773 , o da di’eεε ku’om sʋʋb la nε yʋʋm tʋsir, kɔbisyɔpoi nε pisyɔpɔi nε atan' 1773 la ni, nε’εŋa ma’aa an dabisir kannε ka ba sɔbi digili o pʋgin wʋsa ni.[16] Lεm pεεs ya’asaa, St James da kε ka Trinidad-based artist Che Lovelace maal siel bʋmpaal ka ba nɔki maal Cugoano ku’om sʋʋb tier yεla. Ba da ye ba nɔk dinε ka artist Che Lovelace da maal la nε ziel St James's Church la za’anɔɔrin dinε anε yʋʋm tʋsa ayi, nε pisyi nε atan’(2023) la ni. Nε’ an dinε an yiiga dunia ni ka St James's Church da maali nɔki tier Cugoano ku’om sʋʋb.[17][18][19]
Gɔsim Ya’as
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]• Black British elite, the class Cugoano belonged to
• List of civil rights leaders
Gbanvɛɛnsa
[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]- ↑ Bogues, Anthony (2003). Black Heretics, Black Prophets: Radical Political Intellectuals. New York: Routledge. pp. 25–46.
- ↑ Dahl, Adam (21 November 2019). "Creolizing Natural Liberty: Transnational Obligation in the Thought of Ottobah Cugoano". The Journal of Politics. 82 (3): 908–920. doi:10.1086/707400. ISSN 0022-3816. S2CID 212865739
- ↑ "The British Library has a copy of the 1791 edition [of Cugoano's book] in which the author's name is printed at the end as 'Quobna Ottobouh Cugoano'. Ray A Kea, A Cultural and Social History of Ghana from the Seventeenth to the Nineteenth Century, Lewiston, NY, 2012, notes that the modern version of 'Quobna' would be 'Kwabena', meaning 'born on Tuesday', and 'Ottobouh' meant 'second-born', so he must have had a brother or sister."
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Gates, Henry Louis (1988), The Signifying Monkey: A Theory of African-American Literary Criticism, Oxford University Press, pp. 146–47.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 Brain, Jessica (28 July 2021). "The Sons of Africa". Historic UK. Retrieved 20 February 2025.
- ↑ "Ottobah Cugoano", Black History Month, 18 August 2015. Retrieved 15 October 2019.
- ↑ Alston, David (2021), Slaves and Highlanders: Silenced Histories of Scotland and the Caribbean, Edinburgh University Press, pp. 53 - 58, ISBN 9781474427319
- ↑ "Quobna Ottobah Cugoano". SJP. Retrieved 21 August 2023.
- ↑ Harris, Jennifer. "Quobna Ottabah Cugoano", Dictionary of Literary Biography Yearbook: 2002, Detroit, MI: Gale Research Company, 2003.
- ↑ Fryer, Peter (1984), Staying Power: The History of Black People in Britain, London: Pluto Press, p. 101.
- ↑ "Richard Cosway RA (1742? - 1821)". Royal Academy.
- ↑ 12.0 12.1 "Ottobah Cugoano | photographer, designer | Blue Plaques". English Heritage. Retrieved 20 November 2020. (sic)
- ↑ Brown, Mark (20 November 2020). "Blue plaque for anti-slavery campaigner Ottobah Cugoano". The Guardian.
- ↑ Specia, Megan (20 November 2020). "Abolitionist Is Earliest Black Londoner Honored With Blue Plaque". The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved 21 November 2020.
- ↑ Plaque #54386 on Open Plaques
- ↑ Warren, Jess (20 August 2023). "Piccadilly: Church commemorates forgotten black history figure". BBC News. Retrieved 21 August 2023.
- ↑ "St James's Church Piccadilly to commemorate forgotten figure in history of Black Britain". Diocese of London. 27 July 2023. Retrieved 20 September 2023.
- ↑ Torre, Berny (21 August 2023). "'Forgotten' figure of black British history to be honoured in central London church". Morning Star. Retrieved 20 September 2023.
- ↑ Dale, Penny (20 September 2023). "Quobna Cugoano: London church honours Ghanaian-born freed slave and abolitionist". BBC News.