Iankim keŋ kʋ'ʋlʋmin la

Abena Osei Asare

Di yinɛ Wikipedia
Abena Osei Asare
human
Sex or genderfemale Dɛmisim gbɛlima
Country of citizenshipGhana Dɛmisim gbɛlima
Given nameAbena Dɛmisim gbɛlima
Family nameAsare Dɛmisim gbɛlima
Date of birth16 Yʋʋmpaal/Nwadisayi 1979 Dɛmisim gbɛlima
Languages spoken, written or signedEnglish Dɛmisim gbɛlima
Occupationpolitician, banker Dɛmisim gbɛlima
Position heldMember of the Parliament of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana Dɛmisim gbɛlima
Educated atWesley Girls' Senior High School, University of Ghana Dɛmisim gbɛlima
Member of political partyNew Patriotic Party, Atiwa East Constituency Dɛmisim gbɛlima
Religion or worldviewChristianity Dɛmisim gbɛlima

Abena Osei-Asare anɛ Gaana pɔlitiks nwɛ’ɛd, o anɛ tυm ligidi tυυma Chartered Accountant. O anɛ wadmaan n tis Atiwa East linɛ bɛ Gaana Eastern Region sυ’υlυm la. Ba da du’anɛ Buniya nya’aŋ nwarig yinne la dabisim piina yuobu yυυm tusir nɛ kɔbiswai nɛ piisyɔpɔi nɛ awai.[1][2][3][4]

O eli du’a mɔr biis atan’, birimis ayi nɛ bipυŋ yinne.[5]

O vυm pin’ilυg nɛ sakur yɛla[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Abena Osei Asare da pin’ili sakur n bɛ Achimota Primary sakur la ni ka yii ni tɔlis Wesley Girls High Sakur la ni linɛ bɛ Cape Coast yυυm tusir nɛ kɔbiswai nɛ awai nɛ anu la, ani ka o da zamis General Arts.

Lin nya’aŋ ka o tɔlisi keŋ University of Ghana naae ka di’e kasɛta gbaυŋ linɛ an B. A Economics Geography, o da lɛn tɔlisi zamis University of Ghana ya’as naae ka di’e kasɛta gbaυŋ linɛ an Msc. Development Finance.

Lin ya’aŋ ka o tυm nɛ Chartered Certified Accountants n bɛ UK yυυma tusa yi nɛ awai la ni, tυυma la nya’aŋ ka ba nɔk o paas ye o an ba nid yinne yυυma tusa yi nɛ piina naasi la ni. On da lieb tυυma la nid la ka li dɔlisi ani ka o kena tυm nɛ Institute of Chartered Accountants (ICA) banɛ bɛ Gaana la.[5]

O mɛ lɛn mɔr kasɛta gbaυŋ linɛ an Ligidi tɔlυŋ yɛla la (Financial Markets Association).[6][7]

O tυυma[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Abena Osei-Asare da naae o yiiga digirɛɛ la, ka tυm yυυm yinne tis Gɔmina n bɛ Gɔmina tυυma dɔɔgin Gaana, ti Gɔmina kυdυg John Agyekum Kufour win la. On da naae ani la ka yυ’υn tυm n an onɛ gɔsid la’adnam nɛ ligidi nam yɛla n bɛ New York University linɛ bɛ Gaana la, lin da yi yυυma tusa yi nɛ anaasi n ti paae yυυma tusa yi nɛ ayɔpɔi.

O da lɛn tυm nɛ Absa Bank dim ka lɛn tυm nɛ Barclays Bank Ghana, o da anɛ wada tυmtυmnib la kpɛɛm lin da yi yυυma tusa yi nɛ ayɔpɔi ti paae yυυma tusa yi nɛ awai la ni. O da lɛn tυm nɛ banɛ gɔsidi ti ligidi nam yɛla la ni li da yi yυυma tusa yi nɛ awai ti paae yυυma yi nɛ piina yi la ni.

Yυυma tusa yi’ la ni ka o da zi’en Wabug Na’adɔɔg la zugu nya’a di ka ban da yɔ’ɔg Atiwa East linɛ bɛ Eastern Region yυυma tusa yi ne piina yi la ni ka o lɛn di.[5]

Pɔlitiks [dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Abena da zi’en Wabug Na’adɔɔg la zugu nya’a di Atiwa East wadmaanib kυk linɛ bɛ Gaana Eastern Region sυ’υlυm la yυυma tusa yi ne piina yi la ni. Ka yυυma tusa yi nɛ piina yuobu vɔt la ni la ka o lɛn di ya’as ka bas Asante Foster onɛ da an Ma’asim Tiig nid la.

O paamɛ vɔtnam bam 17,399 n yi vɔt la kanl wυsa linɛ da an 22,486 kɔbiga pυυginɛ o da mɔri 77.81% vɔt. O da anɛ niŋ kpiυŋ hali bɛ wadmaanib yira ni n zi’enɛ tisi Atiwa East sυ’υlυm la.  O da paasi tυm nɛ kpɛɛm banɛ gɔsid ligidi yɛla, banɛ gɔsid tυυma nɔŋir yɛla, banɛ gɔsid ninsaalib vυm bɛllim nɛ banɛ gɔsidi ti Gaana kpipiuŋ yɛla la ni wadmaanib yir la ni. O da lɛn tum nɛ Annual Auditor General's Report dim ka mɛ lɛn paas Prestigious Parliamentary Service Board(PSB) la ni.[8][9][10]

Yυυma tusa yi nɛ piina yɔpɔi ka o da yυma piistan’ nɛ anii ka ba gaŋ o yɛ an Ministry of Finance and Economic Planning la kpɛɛm nya’andɔl onɛ da an yiiga daan onɛ ka ba gaŋ ka o an biig bɛɛ o yυυma pɔɔd tυυm kan ni.

On minista banɛ gɔsid ligidi yɛla tυυma la nil aa, o da anɛ gɔsid ti ligidi pɛmisυg yɛla ka mɛ gɔsidi ti yυυm pυυgin wυsa ligidi yɛla. On da tum an minista nya’andɔl la, o da paas banɛ gɔsid ti nami na di ti Gaana ligidi la si’em yυυma naasi bɛn la. O da tυm tis Gaana hali . Nana Addo Dankwa Akufo-Addo yiiga yυυma anaasi la ni.

O zi’enɛ ti Gaana minista nam la nɔba zug temis wυυ UN mitin kanɛ da maal SDGs nɛ ILO tυmtυmnib yɛla la. O mɛ da lɛn zi’en MInista nam la nɔba zug n bɛ bank nam kɔn’ɔb-kɔn’ɔb wυυ ADB BANK, SSNIT, NHIA and GIADE.[11][12]

O vυm bɛllim[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

Abena anɛ Kristo biig, o anɛ Presby karimbiig.[8] O el sidi mɔr biis atan’, o mɔr ligidi linɛ an sυŋ din linɛ ka o pυd li yυ’υr ye Waterbrook Foundation n sυŋid sakur bibis banɛ mɔr baŋir amaa ka ligidi kae la.[13]

Gbanvɛɛnsa[dɛmisim gbɛlima | dɛmisimi din yi zin'isiana]

  1. https://www.modernghana.com/news/611309/mp-abena-osei-asare-picks-nomination-forms.html
  2. https://web.archive.org/web/20170510113618/http://www.abongobimedia.com/2016/02/21/election-2016-know-your-female-parliamentary-candidates-see-more-at-httpwww-graphic-com-ghnewspolitics58746-election-2016-know-your-female-parliamentary-candidates-htmlsthash-2z70pnll-dpuf/
  3. https://web.archive.org/web/20190724044101/http://www.myjoyonline.com/politics/2014/february-24th/atiwa-mp-advises-constituents-to-safeguard-government-projects.php
  4. https://web.archive.org/web/20140703182654/http://thechronicle.com.gh/atiwa-east-mp-decries-high-rate-of-pregnancy-among-jhs-students/
  5. 5.0 5.1 5.2 https://www.youtube.com/watch?v=gCEAsI6_GPI
  6. https://en.wikipedia.org/wiki/Abena_Osei_Asare#:~:text=limited%20content%20width-,%22Hon.%20Abena%20Osei%20Asare%22.%20Odekro.%20Odekro.%20Archived%20from%20the%20original%20on%2020%20September%202016.%20Retrieved%2019%20September%202016.
  7. https://www.parliament.gh/mps?mp=61
  8. 8.0 8.1 http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/eastern/291/index.php
  9. https://www.graphic.com.gh/elections/constituency-details/2016/atiwa-east
  10. https://web.archive.org/web/20190904232305/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/ghanaelection2016/elections.constituency.results.php?mode=parliamentary&ID=345
  11. http://www.graphic.com.gh/news/politics/atiwa-east-mp-determined-to-serve-constituents.html
  12. https://en.wikipedia.org/wiki/Abena_Osei_Asare#:~:text=limited%20content%20width-,%22Member%20of%20Parliament%20Abena%20Osei%2DAsare%20(Mrs)%22.%20GhanaWeb.%20b.%20Archived%20from%20the%20original%20on%2022%20August%202017.%20Retrieved%2019%20September%202016.
  13. https://www.coda.gov.gh/profile/1.13443281